Θέλεις να γίνεις πιο έξυπνος; (ή έστω να φαίνεσαι βρε παιδί μου)
Είσαι στο κατάλληλο μέρος!
Σήμερα θα αναπτύξω μερικά μοτίβα με τα οποία συμπεριφέρεται το ανθρώπινο μυαλό και ορίζουν την καθημερινότητα μας. Μαθαίνοντας τα, θα είσαι σε θέση να κατανοήσεις ευκολότερα τους συνανθρώπους σου αλλά… και τον ίδιο σου τον εαυτό.
Στο menu σήμερα, έχουμε:
- Dysrationalia: γιατί οι έξυπνοι άνθρωποι πιστεύουν (ή κάνουν) βλακείες
- Ιπτάμενη Τσαγιέρα του Russell: διότι η ευθύνη της απόδειξης βαραίνει την πλευρά που ισχυρίζεται κάτι
- Το φαινόμενο Baader-Meinhof: η έκθεση σε κάτι αυξάνει την συχνότητα που το παρατηρείς στο μέλλον
- Στρουθοκαμηλισμός: αν δεν το βλέπεις, δεν υπάρχει
- Η αρχή του “Απλά, κάν’το”: η πράξη γεννάει έμπνευση – όχι το αντίθετο
- Ο νόμος Weber-Fechner: γιατί δεν αντιλαμβανόμαστε την αλλαγή ως απόλυτο νούμερο
- Η αρχή της ασυμμετρίας στη μαλακία: η ενέργεια που απαιτείται για να διαψεύσεις μία μαλακία είναι πολύ μεγαλύτερη από το να την παράγεις
- Ηδονικός Διάδρομος: γιατί ποτέ και τίποτα δεν μας είναι αρκετό
- Ο Χρυσός Μέσος Όρος: η αλήθεια κρύβεται πάντα στη μέση
Βάλε καφεδάκι και πάμε να βουτήξουμε στα άδυτα της πολυπλοκότητας του μυαλού μας.
Dysrationalia
ή αλλιώς, γιατί οι έξυπνοι άνθρωποι πιστεύουν (ή κάνουν) βλακείες
Ο Αμερικάνος Kary Mullis ήταν ένας εξαιρετικός βιοχημικός ο οποίος το 1993 κέρδισε το βραβείο Nobel για την εφεύρεση του PCR (ναι, το γνωστό).
Ξέρεις τι άλλο ήταν ο Kary Mullis; Ένθερμος υποστηρικτής της αστρολογίας ενώ δεν πίστευε ότι ο HIV προκαλεί το AIDS.
Παρά το ολοένα και υψηλότερο IQ του σύγχρονου ανθρώπου, αυτός συνεχίζει να πιστεύει σε ζώδια, σχήματα Ponzi και ότι… ετήσιες αποδόσεις της τάξεως του 30% είναι εφικτές.
Εάν σου φαίνεται και εσένα ότι όσο περνάει ο καιρός όλο και περισσότεροι φαινομενικά έξυπνοι άνθρωποι κάνουν όλο και μεγαλύτερες βλακείες, μην ανησυχείς… Πάντα τις έκαναν!
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται από τον αιώνα τον άπαντα και η επιστήμη το έχει ονομάσει Dysrationalia:
🧠 Τι είναι το Dysrationalia:
Με λίγα λόγια, έρχεται να μας πει ότι οι έξυπνοι άνθρωποι μπορούν κάλλιστα να κάνουν χαζομάρες ούτε επιδιώκουν πάντοτε “έξυπνους” ή “ηθικούς” στόχους.
Η αθώα εκδοχή αφορά έναν άνθρωπο που πιστεύει σε δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις.
Η κακή εκδοχή αφορά τον επιστήμονα που αφιερώνει την ζωή του στην κατασκευή ενός όπλου μαζικής καταστροφής (όπως η ατομική βόμβα) αντί για ένα εμβόλιο που γιατρεύει μία ανίατη ασθένεια.
Μα ρε συ, ο Κώστας είναι μια χαρά παιδί! Με τα πτυχία του, τα μεταπτυχιακά του, τα όλα του! Πώς γίνεται να…
- …έστειλε χρήματα στον Νιγηριανό πρίγκιπα;
- …επένδυσε σε Bitgoin μέσω ενός αγνώστου στο IG;
- …έριξε χρήματα στο Safemoon, σε φρουτάκια, στην Wind Media ή το διπλό του ΠΑΟΚ;
Και πριν σπεύσεις να κοροϊδέψεις ελιτιστικά… είσαι σίγουρος ότι δεν την έχεις πατήσει και εσύ;
Ιπτάμενη Τσαγιέρα του Russell
ή αλλιώς, η ευθύνη της απόδειξης βαραίνει αυτόν που κάνει τον ισχυρισμό
Ο Βρετανός φιλόσοφος Bertrand Russell, στην προσπάθεια του να μελετήσει την έννοια του “ποιος έχει την ευθύνη να αποδείξει την ύπαρξη από κάτι”, έκανε ένα πείραμα.
Τι πείραμα; Ισχυρίστηκε ότι υπάρχει μία ιπτάμενη τσαγιέρα η οποία βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον ήλιο στο φάσμα μεταξύ Γης και Άρη.
Say what? Τι μπαρούφες λέει κοτζάμ φιλόσοφος πράμα…
Ακριβώς!
Ο Russell χρησιμοποιεί αυτό το παράδειγμα για να μας δείξει πως η ευθύνη για την απόδειξη ότι ένας ισχυρισμός είναι αληθής βαραίνει μονάχα αυτόν που κάνει τον ισχυρισμό και όχι αυτόν που αμφιβάλει για αυτόν.
Και είναι και λογικό.
Έστω ότι βγαίνω εγώ και λέω ότι είμαι ο Μεσσίας του κόσμου. Για να ισχύει θα πρέπει…
- …να αποδείξω σε όλους ότι όντως είμαι; (κάνοντας θαύματα or some shit)
- …να αποδείξει κάποιος με εμπειρικά στοιχεία ότι δεν είμαι;
Για το καλό της ανθρωπότητας και της κοινής λογικής, ευτυχώς το 1ο.
Όσο μπορεί να αποδείξει κανείς την ύπαρξη της ιπτάμενης τσαγιέρας άλλο τόσο μπορεί να αποδείξει την απουσία της.
Οπότε, αντί να βγαίνουμε και να προσπαθούμε να καταρρίπτουμε κάθε ισχυρισμό εκεί έξω, ας προσπαθούμε να καταρρίψουμε τα εμπειρικά στοιχεία που υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Πιο λογικό, έτσι;
🧠 Τι λέει η Ιπτάμενη Τσαγιέρα του Russell;
Η ιπτάμενη τσαγιέρα του Russell χρησιμοποιείται συνήθως σε συζητήσεις περί ύπαρξης θεού, παράδεισου, κόλασης, φαντασμάτων, πνευμάτων και λοιπών μεταφυσικών φαινομένων.
Με λίγα λόγια: Το να πιστεύεις σε κάτι απλά και μόνο επειδή δεν έχει καταρριφθεί φλερτάρει με τα όρια του παράλογου.
Σήκωσε, λοιπόν, το ξυράφι του Hitchens και αμφισβήτησε την ιπτάμενη τσαγιέρα χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία το mantra του πως “όταν κάτι μπορεί να υποστηριχθεί χωρίς στοιχεία, μπορεί εξίσου να απορριφθεί χωρίς στοιχεία.”
Το φαινόμενο Baader-Meinhof
ή αλλιώς, η έκθεση σε κάτι αυξάνει την συχνότητα που το παρατηρείς στο μέλλον
Σου έχει συμβεί να…
- …ακούς συνεχώς μία λέξη που μόλις έμαθες;
- …αγοράσεις ένα νέο αυτοκίνητο/μηχανάκι/τηλέφωνο και έκτοτε να παρατηρείς παντού ολόιδια μοντέλα;
- …να συζητάς για έναν παλιό σου φίλο το πρωί και μόλις ανοίγεις το instagram να βλέπεις φωτογραφία του;
Εάν ναι, μην ανησυχείς, δεν είσαι ο μόνος!
Και, πίστεψε με…
- …δεν αυξήθηκε η συχνότητα που αναφέρεται η νέα λέξη που μόλις έμαθες.
- …δεν αυξήθηκαν οι πωλήσεις των Peugeot 208/Crypton X/Pocophone που μόλις αγόρασες.
- …ούτε τα social media κρυφακούν τις συζητήσεις σου ώστε να προσαρμόσουν τα αποτελέσματα που σου εμφανίζουν αντιστοίχως… (Oh wait..!)
Πολύ απλά, έγινες μάρτυρας του φαινομένου Baader-Meinhof.
Σε πρώτη όψη, μοιάζει με μία καραμπαμάτη θεωρία συνωμοσίας που έστησε το σύμπαν στο μικρό μυαλό σου.
Σε δεύτερη όψη, αποτελεί μία γνωστική προκατάληψη (cognitive bias) κατά την οποία ο εγκέφαλος σου παρατηρεί συχνότερα κάτι με το οποίο νιώθεις πιο οικεία, σου προξένησε το ενδιαφέρον ή επιβεβαιώνει τις υπάρχουσες πεποιθήσεις σου.
🧠 Τι είναι το φαινόμενο Baader-Meinhof;
🎯 Η ύπαρξη του δείχνει να ευθύνεται στην “επιλεκτική προσοχή“:
Μία διαδικασία όπου το μυαλό σου εστιάζει σε συγκεκριμένα πράγματα τα οποία θεωρεί πιο σημαντικά/οικεία/ενδιαφέροντα για εσένα, φιλτράροντας εκτός οτιδήποτε διαφορετικό.
Γιατί είναι σημαντικό; Διότι μπορεί να σε σώσει από θεωρίες συνωμοσίας αλλά και προκαταλήψεις.
Με λίγα λόγια: Ενώ δείχνει να αυξάνεται η συχνότητα, αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι οι κεραίες μας συντονίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ικανές να εντοπίζουν συγκεκριμένα σήματα με εξαιρετικά μεγάλη ακρίβεια.
Άρα όχι, δεν πρόσθεσαν ξαφνικά όλα τα brunchαδικα της χώρας το avocado tost, εσύ ξετρελάθηκες με αυτό που έφαγες προχθές και το βλέπεις παντού μπροστά σου.
By the way, το συγκεκριμένο φαινόμενο πήρε το όνομα του από την αριστερών πεποιθήσεων συμμορία της δυτικής Γερμανίας, Baader-Meinhof ή αλλιώς Red Army Faction (RAF).
Στρουθοκαμηλισμός
ή αλλιώς, αν δεν το βλέπεις, δεν υπάρχει
Σου έχει συμβεί να…
- … αποφεύγεις τη ζυγαριά μετά τα γιορτινά τραπέζια;
- … αμελείς πεισματικά να ανοίξεις τα email της δουλειάς μετά το Σαββατοκύριακο;
- … μην θέλεις να δεις το νούμερο που γράφει ο τραπεζικός σου λογαριασμός;
Γιατί το κάνεις αυτό;
Ο λόγος είναι απλός: Προσπαθείς να αποφύγεις την έκθεση σε πληροφορίες οι οποίες θα σε αγχώσουν, θα σε πονέσουν και θα σου προκαλέσουν κάποιο αρνητικό συναίσθημα.
Κοινώς, πλακώθηκες στα γιορτινά κατσίκια και φοβάσαι ότι το νούμερο της ζυγαριάς θα σου χαλάσει το απόγευμα, οι πιθανές εργασίες που σε περιμένουν στο outlook σε αποκαρδιώνουν ενώ το shopping therapy του περασμένου ΣΚ θα έχει μειώσει τις αποταμιεύσεις σε τρομακτικό βαθμό.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται στρουθοκαμηλισμός (ostrich effect) και θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί ένα παιχνίδι “κρυφτό” ανάμεσα σε σένα και τα προβλήματα σου…
…μόνο που, στο τέλος, τα προβλήματα πάντα κερδίζουν.
🧠 Τι είναι ο Στρουθοκαμηλισμός:
Αποτελεί μία γνωστική προκατάληψη (cognitive bias) κατά την οποία ο εγκέφαλος σου θεωρεί πως η απουσία επαφής με ένα πρόβλημα, ως δια μαγείας, θα το λύσει.
Θεωρώ πως αντιλαμβανόμαστε όλοι το αντιπαραγωγικό του θέματος:
Η παράβλεψη ενός προβλήματος δεν εξαλείφει το άγχος σου για αυτό, ούτε προσφέρει κάποια μαγική λύση.
Το μόνο που καταφέρνει είναι να διώξει την προσοχή σου από αυτό…
Ακριβώς όπως τα social media, το αλκοόλ και η ηρωίνη...
Αποτυγχάνουμε να αντιληφθούμε ότι ότι όλο αυτό αποτελεί ένα αυτοεκπληρούμενο καθοδικό σπιράλ: Όσο πιο πολύ αποφεύγεις ένα πρόβλημα, τόσο πιο πολύ αυξάνεται το άγχος σου για αυτό, τόσο πιο δύσκολο είναι να ξεκινήσεις να το λύνεις.
Τι μπορείς να κάνεις;
- Απλά ξεκίνα να κάνεις κάτι. Οι περισσότεροι περιμένουμε να βρούμε το κίνητρο για να ξεκινήσουμε τη δράση. Συνήθως συμβαίνει το αντίθετο, η δράση φέρνει το κίνητρο.
- Εάν ένα πρόβλημα λύνεται σε λιγότερο από 10 λεπτά, λύσ’το τώρα!
🦤 Γιατί τόσο cool όνομα;
Προέρχεται από την φήμη (;;;) ότι οι στρουθοκάμηλοι θάβουν το κεφάλι τους στο χώμα μόλις αντιληφθούν κίνδυνο. Η λογική βασίζεται στο γεγονός ότι εφόσον ο κίνδυνος δεν είναι ορατός, παύει να υπάρχει.
Και πριν γελάσεις κοροϊδεύοντας για το τι χαζά που είναι τα ζώα, για στάσου λιγάκι… Μόλις είπαμε ότι κάνουμε, κυριολεκτικά, το ίδιο πράγμα!
Η αρχή του “Απλά, Κάν’το!”
ή αλλιώς, η πράξη γεννάει έμπνευση – όχι το αντίθετο
Σου έχει τύχει να…
- … μην μπορείς με τίποτα να βάλεις κώλο κάτω και να διαβάσεις για την εξεταστική που έχει ήδη ξεκινήσει;
- … αρνείσαι πεισματικά να γράψεις το τελευταίο κεφάλαιο και να παραδόσεις εκείνη την ριμαδο-εργασία που σε βασανίζει ολόκληρο το εξάμηνο;
- … μην έχεις πατήσει εδώ και ένα 2μηνο στο γυμναστήριο παρά το γεγονός ότι έχεις προπληρώσει ετήσια συνδρομή και η κοιλιά σου μπορεί να γίνει κάλλιστα τραπεζάκι για μπίρες όταν κάθεσαι;
Και να σου πω και κάτι; Δεν φταις απαραίτητα εσύ!
Όταν δεν έχεις κίνητρο ή έμπνευση, κάθε κίνηση απαιτεί 2πλάσια ενέργεια για να πραγματοποιηθεί. Σαν κάτι να σε τραβάει στην αδράνεια, βρε παιδί μου…
Πώς θα σου φαινόταν αν υπήρχε μία τακτική η οποία θα μπορούσε να σε βοηθήσει με όλα τα παραπάνω;
Ε λοιπόν, σου παρουσιάζω την αρχή του “Απλά, κάνε κάτι!“
🧠 Τι είναι η αρχή του “Απλά, Κάνε Κάτι”
Η πράξη γεννάει έμπνευση, όχι το αντίθετο.
Φαίνεται πως έχουμε καταλάβει κάτι λάθος. Όλοι μας περιμένουμε να βρούμε κίνητρο και έμπνευση για να ξεκινήσουμε να κάνουμε κάτι:
❌ Έμπνευση → Πράξη
Η πικρή αλήθεια είναι πως αυτή η συσχέτιση λειτουργεί ανάποδα:
✅ Έμπνευση ← Πράξη
Η πράξη δημιουργεί κίνηση και momentum, κάνοντας το κάθε επόμενο βήμα ακόμα πιο εύκολο, δίνοντας σου κίνητρο να συνεχίσεις.
Πώς λειτουργεί;
- Πρέπει να κάνεις κάτι το οποίο σε φοβίζει και σου φαίνεται βουνό
- Χώρισε το σε μικρότερα κομμάτια
- Ξεκίνα λέγοντας στον εαυτό σου ότι θα ολοκληρώσεις μονάχα ένα πολύ μικρό κομμάτι σήμερα
- Ολοκλήρωσε το!
- Ως διά μαγείας, σου φαίνεται ευκολότερο να συνεχίσεις
- 🎉 Τα κατάφερες, δημιούργησες μόνος σου την έμπνευση που έψαχνες!
Βασική προϋπόθεση για να δουλέψει αυτή η αρχή είναι να μην βάλεις μεγάλους στόχους οι οποίοι θα σε τρομάξουν και θα σε κάνουν να τα παρατήσεις.
Μικρός στόχος → Επιτυγχάνεται εύκολα & γρήγορα → Dopamine Hit → Έμπνευση να συνεχίσεις → Επανάληψη
- Θες να γυμναστείς αλλά βαριέσαι; → Ξεκίνα κάνοντας τώρα 5 κάμψεις
- Θες να διαβάσεις ένα βιβλίο; → Ξεκίνα διαβάζοντας τώρα 3 σελίδες
- Θες να τελειώσεις την εργασία της σχολής σου; → Ξεκίνα τώρα γράφοντας μία σελίδα
Δες περισσότερα για την αρχή “Do something” →
Ο νόμος του Weber-Fechner
ή αλλιώς, γιατί δεν αντιλαμβανόμαστε την αλλαγή ως απόλυτο νούμερο
Σου έχει συμβεί ποτέ να επιστρέφεις στο σπίτι, να σε καλωσορίζει η κοπέλα σου και μετά από μερικά λεπτά να σου κρατάει μούτρα;
Δικαίως σκέφτεσαι “Μα, πότε πρόλαβα να κάνω κάτι; Μόλις μπήκα σπίτι, τι διάολο;“
Στύβεις το μυαλό σου, να βρεις τι μπορεί να φταίει:
- Σκουπίδια πέταξα ✅
- Νύχια έκοψα ✅
- Πιάτα έπλυνα ✅
- Χρόνια πολλά της είπα ✅
“Oh, shit! Πήγε κομμωτήριο και άλλαξε τα μαλλιά της!“
Αλλά για στάσου λιγάκι… Πόσο σίγουρος είσαι ότι το φταίξιμο βαραίνει εσένα;
Κυριολεκτικά, τα μαλλιά της δεν είναι παρά ελάχιστους πόντους κοντύτερα. Πώς θα μπορούσες να το έχεις παρατηρήσει;
Πριν παραδώσεις τα όπλα, μπορείς να γυρίσεις και να της απαντήσεις με περηφάνεια: “Δεν είναι αυτό που νομίζεις αγάπη μου, είναι ο νόμος Weber-Fechner!“
🧠 Τι είναι ο νόμος του Weber-Fechner;
Ρίξε μια ματιά στα παρακάτω τετράγωνα:
Στην κάτω πλευρά, τα τετράγωνα περιέχουν 10 κουκκίδες περισσότερες από τα αντίστοιχα στην πάνω πλευρά.
- 👈 Αριστερά: 10 + 10 → μία αύξηση του 100%
- 👉 Δεξιά: 110 + 10 → μία αύξηση του 9%
Που παρατηρείς πιο εύκολα αυτή την αλλαγή;
Ενώ το απόλυτο νούμερο είναι ίδιο (προστέθηκαν 10 κουκκίδες) είναι εμφανές ότι η διαφορά παρατηρείται ευκολότερα στην αριστερή πλευρά όπου οι υπάρχουσες κουκκίδες ήταν πολύ λιγότερες σε σχέση με το μέγεθος της αλλαγής.
Με λίγα λόγια, τα τετράγωνα στα δεξιά μοιάζουν παρόμοια ενώ στα αριστερά η προσθήκη είναι εμφανής.
Με τον νόμο αυτό μπορούμε να εξηγήσουμε ευκολότερα το γεγονός ότι:
- €10 έκπτωση σε ένα παντελόνι των €40 μας φαίνεται ευκαιρία ενώ €10 έκπτωση στην αγορά ενός καινούριου αυτοκινήτου των €20.000 μας φαίνεται οριακά γελοία.
- αντιλαμβανόμαστε ευκολότερα την αλλαγή από ένα κούρεμα 4 εκατοστών σε έναν φίλο μας ο οποίος από κοντοκουρεμένος έγινε γουλί (buzzcut), παρά στην κοπέλα μας με την μακριά αλογοουρά.
Και στις δύο περιπτώσεις, το απόλυτο νούμερο της αλλαγής ήταν το ίδιο – η αντίληψη της αλλαγής ήταν διαφορετική.
Διάβασε περισσότερα για τον νόμο του Weber-Fechner →
Η αρχή της ασυμμετρίας στη μαλακία
ή αλλιώς, ο νόμος του Brandolini
Picture this: Λαμβάνεις μέρος σε ένα τυπικό debate με κάποιον που πιστεύει στα ζώδια.
Από την μία πλευρά εσύ, ρίχνοντας στο τραπέζι λογικά επιχειρήματα, επιστημονικά άρθρα, video στο youtube ακόμα και ιστορίες από την πραγματική ζωή προσπαθώντας να αποδείξεις ότι οι ζωδιακές προβλέψεις δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Όλος αυτός ο κόπος για να λάβεις ως απάντηση: “Μιλάμε, είσαι κλασικός Ταύρος! Τέτοια επιμονή να επιβάλει τη γνώμη του μόνο ένα ταυράκι ή ένας υδροχόος! Ποιος είναι ο οροσκόπος σου είπαμε;”
Με το κεφάλι σου πιο κόκκινο και από καλοκαιρινή ντομάτα, σου φαίνεται αδιανόητο να πιστεύει κάποιος πως η θέση των πλανητών μπορεί να επηρεάσει το κατά πόσο καλά θα πάει στα οικονομικά η εβδομάδα του.
Πόσο μάλλον, αν σκεφτείς ότι οι θέσεις των πλανητών δεν υπολογίζονται καν σωστά διότι τα ζώδια χρησιμοποιούν ένα Πτολεμαικό μοντέλο από τον 2ο αιώνα π.χ. όταν ο άνθρωπος πίστευε ακόμα ότι η γη είναι το κέντρο του κόσμου.
Να σου πω τι θα πρότεινα εγώ;
Give yourself a pat on the back και παράτα το. Κράτησε την ενέργεια σου για κάτι πιο παραγωγικό…
Ο νόμος του Brandolini ή αλλιώς “η αρχή της ασυμμετρίας στη μαλακία” έχει έρθει να μας δείξει ότι παίζεις ένα χαμένο παιχνίδι…
🧠 Τι λέει ο νόμος του Brandolini:
Από την μία πλευρά, το να διαψεύσεις κάτι συχνά απαιτεί λεπτομερή έρευνα και επιχειρήματα βασισμένα σε εμπειρικά στοιχεία, δομημένα με την σωστή σειρά και με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν κατανοητά από αυτόν που σε ακούει.
Από την άλλη, η διάδοση ενός ψέματος είναι μία εξαιρετικά απλή, γρήγορη και εύκολη διαδικασία και το μόνο που απαιτείται είναι, ένα κινητό τηλέφωνο, μία σύνδεση στο internet και μερικά προφίλ στα social media.
Αντιλαμβάνεσαι, λοιπόν, προς τι αυτή η τεράστια ασυμμετρία στην ύπαρξη βλακείας και ψέμματος στον κόσμο μας.
Ναι, αλλά ξέρεις κάτι;
Πλέον, έχοντας ήδη γνώση για το θεώρημα της ιπτάμενης τσαγιέρας του Russell μπορείς να γυρίσεις, να τον κοιτάξεις με αυτοπεποίθηση στα μάτια και να του πεις:
“Μεγάλε, να ξέρεις πως το βάρος της ευθύνης απόδειξης ότι τα ζώδια είναι πραγματικά, πέφτει πάνω σου!”
Φαντάζομαι ήδη την απάντηση που θα λάβεις…
Διάβασε περισσότερα για τον νόμο του Brandolini →
Hedonic Treadmill
ή αλλιώς, γιατί ποτέ και τίποτα δεν είναι αρκετό
Σου έχει συμβεί να…
- …αγοράσεις εκείνο το αυτοκίνητο/κινητό τηλέφωνο/υπολογιστή/διαμέρισμα που λαχταρούσες τόσο καιρό;
- …ή να πιάσεις δουλειά στην εταιρεία που ονειρευόσουν από φοιτητής και μάλιστα σε θέση με προοπτικές και καλό μισθό;
- …ή να πάρεις εκείνη την αύξηση που παζαρεύεις εδώ και 1 ολόκληρο χρόνο με την διοίκηση της εταιρείας;
Μα, τι λέω… Φυσικά και σου έχει συμβεί!
Και επειδή έχει συμβεί και σε εμένα, γνωρίζω πολύ καλά τα συναισθήματα:
10 πρώτα λεπτά: ένα κύμα ενθουσιασμού πλημμυρίζει όλο σου το κορμί, νιώθεις άτρωτος και ότι η ζωή είναι ωραία βρε παιδί μου!
1 μήνα μετά: “Ποια αύξηση μωρέ; Τον είδες τον Κώστα; €1.000 bonus πήρε χθες. Τι να μου κάνουν τα αυτά ψωρο-ευρώ που μου έδωσαν τις προάλλες;”
Ώπα, τι έγινε; Γιατί συνέβει αυτό; Έκανες κάτι λάθος; Μήπως δεν άξιζες τόση χαρά; Μήπως η ζωή είναι χάλια τελικά;
Μην ανησυχείς, δεν φταις εσύ! Ο ηδονικός διάδρομος έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι όλοι κάπως έτσι λειτουργούμε…
🏃 Τι είναι ο Ηδονικός Διάδρομος;
Αγόρασες το καινούριο αυτοκίνητο που ζαχάρωνες τόσο καιρό; Μόλις πάρεις τα κλειδιά νιώθεις ο πιο χαρούμενος άνθρωπος στον κόσμο. Σιγά σιγά, όσο περνάει ο καιρός, νιώθεις αυτή τη χαρά να σβήνει και εσύ να επιστρέφεις στην βάση. Νιώθεις ακριβώς όπως ένιωθες πριν την αγορά του.
Δεν τα βρήκατε με την Μαρία και σε σούταρε; Η ζωή μοιάζει να μην έχει κανένα νόημα πλέον… μέχρι που ξαναέχει!
Η ηδονική αναπροσαρμογή (hedonic adaptation) μας λέει ότι απότομες χαρές και λύπες είναι παροδικές. Ο εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος να μας επιστρέφει, σιγά σιγά, στο βασικό επίπεδο ευτυχίας μας (baseline).
Το οποίο, σε αντίθεση με αυτό που φαντάζονται οι περισσότεροι δεν είναι αναγκαστικά ουδέτερο. Για τους περισσότερους ανθρώπους τείνει να είναι ελαφρώς θετικό.
Προς τι αυτή η ονομασία; Ονομάζεται ηδονικός διάδρομος γιατί ό,τι και να κάνουμε, πάντοτε καταλήγουμε στην ίδια θέση. Ακριβώς όπως συμβαίνει και με τον σιχαμένο διάδρομο των γυμναστηρίων.
Και αν αυτό το feature του εγκεφάλου μας σου φαίνεται κάπως απογοητευτικό, μπορείς να το δεις και από τις δύο πλευρές (όπως πάντα):
- Ό,τι και να σου συμβεί πάντα θα επιστρέφεις στην βάση
- Ό,τι και να σου συμβεί πάντα θα επιστρέφεις στην βάση
Κοινώς, όλα στην ζωή περνάνε, προσπάθησε να ζήσεις το τώρα γιατί είναι το μόνο που υπάρχει και μην τρέφεις αυταπάτες ότι θα βρεις αυτό το ένα και μοναδικό πράγμα που θα σε κάνει χαρούμενο μια για πάντα…
Οι περισσότεροι άνθρωποι αφελώς θεωρούν ότι το μυστικό κρύβεται στο περισσότερο. Αυτός είναι ο λόγος που μόλις τα συναισθήματα τους επιστρέψουν στην βάση τρέχουν αγχωμένοι να αποκτήσουν κάτι το οποίο θα τους ανεβάσει ξανά.
Εμπειρίες, αγαθά, απολαύσεις…
Και για να μην παρεξηγηθώ: Δεν υποστηρίζω να μην κυνηγάς συνεχώς πράγματα και εμπειρίες (το αντίθετο). Είναι διαφορετικό να τα κυνηγάς ως μέρος ενός “παιχνιδιού” και για την πλάκα του και είναι διαφορετικό να γίνεσαι εμμονικός κάνοντας κακό στον εαυτό σου όταν δεν τα πετυχαίνεις…
Pick your poison…
Διάβασε περισσότερα για τον Ηδονικό Διάδρομο →
Golden Mean / Χρυσός Μέσος Όρος
ή αλλιώς, παν μέτρον άριστον
Όλοι γνωρίζουμε τον Αριστοτέλη.
Αρχαίος φιλόσοφος, Χαλκιδικιώτης, δάσκαλος του μεγάλου Αλεξάνδρου και ονοματοδότης σε μία από τις πιο άσχημες πλατείες της Ελλάδας:
Ένα από τα πράγματα που ασχολήθηκε ο φίλτατος ήταν η αρετή (virtue).
Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι οι αρετές σε έναν άνθρωπο αποτελούν απλώς παραδείγματα εξαιρετικά ορθολογικών πράξεων. Κοινώς, θεωρούσε πώς αν χρησιμοποιήσεις παντού την λογική δεν γίνεται παρά να καταλήξεις θαρραλέος, φιλόδοξος, γενναιόδωρος κ.ο.κ.
Και που βρίσκεται η αρετή; Μα φυσικά, στην μέση των δύο άκρων.
🧠 Τι είναι o Χρυσός Μέσος Όρος:
Ας χρησιμοποιήσουμε τα παραδείγματα που αναφέραμε προηγουμένως. Τις αρετές της φιλοδοξίας, του θάρρους και της γενναιοδωρίας:
- Η φιλοδοξία αποτελεί τον χρυσό μέσο όρο ανάμεσα στα άκρα της απληστίας και της τεμπελιάς
- Το θάρρος αποτελεί τον χρυσό μέσο όρο ανάμεσα στα άκρα της απερισκεψίας και της δειλίας
- Η γενναιοδωρία αποτελεί τον χρυσό μέσο όρο ανάμεσα στα άκρα της σπατάλης και της τσιγκουνιάς
Αντιλαμβανόμαστε πως ένας καλός χαρακτήρας σύμφωνα με τον Αριστοτέλη δεν δημιουργείται στα άκρα αλλά στο μέσο.
Κοινώς, προσπάθησε να είσαι συγκεντρωμένος σε έναν στόχο, όχι εμμονικός μαζί του. Να είσαι θαρραλέος, όχι απερίσκεπτος. Ευαίσθητος και όχι αδύναμος.
Περισσότερο διάβασμα
🧠 Εάν βρήκες ενδιαφέρον το συγκεκριμένο άρθρο τότε θα σου αρέσουν και τα νοητικά μοντέλα: πλαίσια σκέψης τα οποία προσπαθούν να απλοποιήσουν το πολύπλοκο, σε βοηθούν να κατανοήσεις τον κόσμο γύρω σου και να λαμβάνεις καλύτερες αποφάσεις.
Κάποια από αυτά είναι:
- Κόστος Ευκαιρίας ⚖️
- Η Αρχή του Pareto 📊
- Νόμος Προσφοράς & Ζήτησης 🎯
- Ανατοκισμός 🚀
- Αντι-ευθραυστότητα 📦
- Skin in the Game 🖐🏻
🪒 Επίσης, ρίξε μία ματιά στα φιλοσοφικά ξυράφια: εργαλεία κριτικής σκέψης τα οποία θα σε βοηθήσουν να αξιολογείς και να αναλύεις ευκολότερα επιχειρήματα και ιδέες.
Αυτά από μένα. Πώς σου φάνηκαν οι παραπάνω έννοιες; Τις γνώριζες;
Γράψε μου στα σχόλια!
Μέχρι το επόμενο, τα λέμε!
