Πώς να Γίνεις Δυνατότερος, Αποτυγχάνοντας: Antifragility [Νοητικά Μοντέλα]

Έχει πέσει ποτέ το μάτι σου σε εκείνα τα δέματα μεταφορικών τα οποία αναγράφουν με μεγάλα κόκκινα γράμματα τη λέξη “Εύθραυστον”; 📦

Ίσως να τα έχεις δει σε κάποια σε ταινία ή, ακόμα ακόμα, να έχεις βρεθεί στην θέση του αποστολέα εκλιπαρώντας τον υπάλληλο την μεταφορικής να μην ξεχάσει να αναγράψει ότι αυτό που στέλνεις πρόκειται για κάτι εύθραυστο. 

Προς τι, όμως, η τόση φασαρία; 

Σε προκαλώ να στείλεις το αγαπημένο σετ σερβίτσιων της μάνας σου σε κάποια θεία σου στο εξωτερικό. Υπόσχομαι ότι θα καταλάβεις, στιγμιαία, γιατί η τόση φασαρία. 

Εάν η μεταφορική δεν τους φερθεί με προσοχή τότε αυτά θα σπάσουν και… μαζί με αυτά, θα σε σπάσει και η μάνα σου!

Πολύ απλά, το σερβίτσιο αποτελείται από αντικείμενα τα οποία θα λέγαμε ότι μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό: είναι εύθραυστα. 

Εάν τους ασκήσεις υψηλότερη πίεση από αυτή που είναι προδιαγεγραμμένα να μπορούν να αντέξουν τότε αυτά θα ραγίσουν. Και αν συνεχίσεις να επιμένεις, θα συνθλιβούν ολοσχερώς. 

Μόλις σου παρουσία μία έννοια την οποία γνωρίζεις ήδη από πολύ μικρός, εμπειρικά: αυτή της της ευθραυστότητας (fragility). 

Στο σημερινό άρθρο θα αναλύσουμε την έννοια που βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά, αυτή της αντιευθραυστότητας (anti-fragility).

Και όχι, υπόσχομαι ότι δεν είναι αυτό που νομίζεις…

Κάνε το καθιερωμένο καφεδάκι και συνέχισε την ανάγνωση καθώς μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα.

🎯 Αντιευθραυστότητα/Antifragility – με απλά λόγια

Κάθε σύστημα ή αντικείμενο μπορεί να μπει σε μία από τις 3 κατηγορίες:
↳ Εύθραυστο → “χάνει” από την πίεση και την μεταβλητότητα
↳ Ανθεκτικό → δεν επηρεάζεται καθόλου
↳ Αντιεύθραυστο → “κερδίζει” από την πίεση και την μεταβλητότητα

Χαρακτηριστικά παραδείγματα: Μυϊκό σύστημα, ανοσοποιητικό σύστημα, αερομεταφορές, η Λερναία Ύδρα, επιχειρηματικότητα κτλ.

Η έννοια του antifragility προκύπτει από την επιστήμη της Στατιστικής και αποτελεί και αυτή ένα Νοητικό Μοντέλο (Mental Model).

🧠 Νοητικά Μοντέλα Σκέψης:
Τα νοητικά μοντέλα μας επιτρέπουν να κατανοούμε καλύτερα τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε καθώς σκοπός τους είναι να απλοποιήσουν την πολυπλοκότητα του.
Τα μοντέλα αυτά προκύπτουν από διάφορους κλάδους (όπως τα Οικονομικά, η Βιολογία, τα Μαθηματικά) και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οδηγοί οι οποίοι θα μας βοηθήσουν να λαμβάνουμε καλύτερες αποφάσεις.
📚 Διάβασε περισσότερα για τα Νοητικά Μοντέλα/Mental Models ➤

Ενημερώσου για κάθε νέο mental model κάνοντας εγγραφή στο δωρεάν Newsletter:

Εύθραυστο και Ανθεκτικό

Εάν ρωτήσεις τον περισσότερο κόσμο, θα σου πει πώς όλα τα πράγματα μπορούν να μπουν σε 2 κατηγορίες, αναλόγως της αντοχής τους:

1. Εύθραυστα (Fragile)
2. Ανθεκτικά (Robust)

Και αν θελήσεις να το επιβεβαιώσεις, τότε δοκίμασε να ρωτήσεις ποιο είναι το αντώνυμο της λέξης εύθραυστο. 

Είμαι σίγουρος πως η απάντηση που θα λάβεις είναι: “Μα φυσικά, το ανθεκτικό! Ποιο άλλο θα μπορούσε;”

Πάμε να το εξετάσουμε μαζί, επιχειρώντας να αναλύσουμε τους ορισμούς των λέξεων:

Εύθραυστο (Fragile) μπορεί να χαρακτηριστεί ένα αντικείμενο το οποίο “χάνει” όταν του ασκείται πίεση ή εκτίθεται στην αβεβαιότητα, στην μεταβλητότητα αλλά και το ρίσκο.  

🍸 Πάρε ένα γυάλινο ποτήρι και δοκίμασε να του ασκήσεις πίεση: Εάν ξεπεράσεις ένα συγκεκριμένο όριο τότε αυτό θα σπάσει. Η φύση του είναι εύθραυστη το οποίο σημαίνει ότι οποιαδήποτε κατάσταση πίεσης είναι δυσμενής για αυτό.

Ανθεκτικό (Robust) μπορεί να χαρακτηριστεί ένα αντικείμενο το οποίο δεν “κερδίζει” αλλά ούτε και “χάνει” όταν του ασκείται πίεση ή εκτίθεται στην αβεβαιότητα, στην μεταβλητότητα και το ρίσκο.   

Σε αντίθεση με το γυάλινο ποτήρι, μία μπάρα από ατόφιο τιτάνιο είναι αρκετά πιο ανθεκτική και ικανότερη να αντέξει τις ίδιες αλλά και πολύ υψηλότερες πιέσεις χωρίς να μεταβληθεί στο ελάχιστο.

Ώπα, για κάτσε λιγάκι…

Εάν θέλουμε να είμαστε ακριβείς και να πάμε με τον ορισμό τότε το αντίθετο της ευθραυστότητας ΔΕΝ θα έπρεπε να είναι κάτι το οποίο μένει ανεπηρέαστο από την πίεση. Αντιθέτως, θα έπρεπε να είναι κάτι το οποίο κερδίζει από αυτή!

Ακριβώς αυτό σκέφτηκε και ο Nassim Nicholas Taleb εισάγοντας την έννοια της αντι-ευθραυστότητας!

Πριν προχωρήσουμε, επέτρεψε μου να κάνω τις απαραίτητες συστάσεις:

Παιδιά ο Taleb. Taleb, τα παιδιά.

Ποιος είναι ο Nassim Nicholas Taleb;

Ο Nassim είναι ένας στατιστικολόγος μαθηματικός ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του ως Options Trader και “κατέληξε” ως ένας μοντέρνος φιλόσοφος. 

Μάλιστα, όπως έχει αναφέρει και ο ίδιος, η μετάβαση έγινε μετά την γνωριμία του με τον Daniel Kahneman – Nobelιστα οικονομολόγο, πατέρα των behavioral economics και συγγραφέα του βιβλίου “Thinking fast and slow”.

Ο Nassim είναι συγγραφέας αρκετών βιβλίων ανάμεσα στα οποία είναι το “The Black Swan”, το “Antifragile” και το “Fooled by Randomness”. Όπως αντιλαμβάνεσαι το έργο του περιτρυγιρίζει τις έννοιες της τυχαιότητας, των πιθανοτήτων και της αβεβαιότητας.  

Ως πρώην επαγγελματίας του κλάδου, μας λέει ότι οι Options traders διαχωρίζουν τα πράγματα σε δύο κατηγορίες: 

1. Αυτά που επιζητούν την μεταβλητότητα καθώς ευνοούνται από αυτή
2. Και αυτά που την απεχθάνονται διότι τείνουν να χάνουν όταν εκτίθεται σε αυτή

Όταν μπήκε στον ακαδημαικό κόσμο αντιλήφθηκε ότι δεν υπήρχε κάποιος ορισμός για τα αντικείμενα που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία (δηλαδή όλα όσα ευνοούνται από την μεταβλητότητα).

Όλοι έτειναν λανθασμένα να μπερδεύονται και να τα κατατάσσουν στην κατηγορία των “ανθεκτικών” η οποία, όπως είδαμε σημαίνει κάτι διαφορετικό.

Και voila: Εισήγαγε μία έννοια, νέα για τα δεδομένα της μέχρι τότε βιβλιογραφίας, αυτή της άντι-ευθραυστότητας ή στα Αγγλικά Antifragility.

Τι είναι η Αντι-ευθραυστότητα / Antifragility;

Με τις γνώσεις που έχουμε τώρα, ας δοκιμάσουμε να επιστρέψουμε στην αρχή του άρθρου:

Αυτή τη φορά, θα λέγαμε πως το αντίθετο της επιγραφής “Εύθραυστον: Χειριστείτε με προσοχή!”, δεν θα ήταν μία επιγραφή η οποία θα έλεγε “Ανθεκτικό” αλλά μία που θα έγραφε “Αντι-εύθραυστο: Παρακαλώ φερθείτε του άσχημα”.

Αντί-ευθραυστο (Anti-fragile), λοιπόν, μπορεί να χαρακτηριστεί ένα αντικείμενο ή ένα σύστημα το οποίο ευνοείται και “κερδίζει” όταν του ασκείται πίεση ή εκτίθεται στην αβεβαιότητα, στην μεταβλητότητα και το ρίσκο.   

Σύμφωνα με τον ορισμό, ένα antifragile σύστημα δεν στέκεται μονάχα στα όρια της “αντοχής” και της “ανθεκτικότητας”. 

Τι σημαίνει αυτό; 

Ένα ανθεκτικό σώμα, δέχεται το χτύπημα και παραμένει ανεπηρέαστο. Ένα αντιεύθραυστο σώμα, δέχεται το χτύπημα και επιστρέφει δυνατότερο.

Όπως βλέπουμε και στο παραπάνω διάγραμμα, ένα antifragile αντικείμενο τείνει να αυξάνει τη δύναμη του όσο αυξάνεται η μεταβλητότητα ενώ ένα fragile το αντίθετο.

Παραδείγματα Fragility / Robustness / Anti-fragility 

Και επειδή τα παραδείγματα πάντοτε βοηθούν στην κατανόηση, ας ξεκινήσω με κάτι απλό: 

Ο τουρίστας, ο εργαζόμενος και ο τυχοδιώκτης

Ας εξετάσουμε έναν εργαζόμενο που πηγαίνει στη δουλειά του, έναν τουρίστα που επισκέπτεται αξιοθέατα σε μία νέα πόλη και έναν τυχοδιώκτη που αποζητά την περιπέτεια σε μία από τις εκδρομές του.

Και οι 3 περιμένουν ένα τρένο για να τους μεταφέρει στον επόμενο προορισμό τους.

👨🏻‍💼 Ο εργαζόμενος χαρακτηρίζεται από fragility: Εάν το τρένο δεν έρθει στην ώρα του τότε αυτός θα αργήσει και η δουλειά θα πάει πίσω. 

🏖 Από την άλλη, ο τουρίστας είναι robust: Έχει μπει για τα καλά σε mood διακοπών και η προτεραιότητα του είναι η χαλάρωση. Στην πραγματικότητα, δεν θα επηρεαστεί και πολύ είτε το τρένο αργήσει, είτε δεν αργήσει. 

🧗 Τέλος, ο τυχοδιώκτης είναι anti-fragile: Η αργοπορία του τρένου αποτελεί απλά μία ευκαιρία για μία νέα περιπέτεια. Θα ψάξει να βρει λεωφορείο, να νοικιάσει αμάξι ή θα κάνει auto-stop σε κάποιον ντόπιο.

Ο πρώτος ακολουθεί ένα πρόγραμμα – η αβεβαιότητα, του το καταστρέφει και τον βγάζει εκτός αυτού άρα του κάνει κακό.

Ο δεύτερος δεν επηρεάζεται από την αβεβαιότητα – Είτε το πρόγραμμα βγει, είτε δεν βγει είναι ένα και το αυτό.

Ο τρίτος εκμεταλλεύεται οπορτουνιστικά την αβεβαιότητα – Προσπαθεί να την αξιοποιήσει προς όφελος του καθώς του δίνει έναυσμα για κάτι διαφορετικό, κάτι νέο, μία ακόμα περιπέτεια.

Επόμενο παράδειγμα;

Η Δαμόκλειος σπάθη, ο Φοίνικας και η Λερναία Ύδρα

Με έναυσμα την ενδιαφέρουσα δουλειά του The Mythologist στο YouTube, ας εξετάσουμε την έννοια του antifragility με μερικά παραδείγματα από την μυθολογία:

Δαμόκλειος Σπάθη & Fragility

Ο Δαμοκλής ήταν ένας τύπος ο οποίος παραπονιόταν και γκρίνιαζε συνεχώς για το πόσο καλοπερνάνε οι βασιλιάδες.

Ο τότε βασιλιάς, Διόνυσος, αποφάσισε να του δείξει τι σημαίνει να είναι στην θέση του και του παραχώρησε τον θρόνο για μία ημέρα διατάσσοντας τους πάντες να τον υπηρετούν σαν να ήταν ο ίδιος. 

Χαρούμενος για την τύχη του, ο Δαμοκλής, ξεκίνησε να τρώει, να πίνει και να απολαμβάνει την ζωή που πάντα ζήλευε.

Και εκεί που κατέβαζε τις ρώγες σταφύλι, τη μία μετά την άλλη, παρατήρησε να κρέμεται πάνω από το κεφάλι του ένα σπαθί το οποίο συγκρατούσαν στη θέση του μονάχα μερικές τρίχες αλόγου.

Ανά πάσα στιγμή, θα μπορούσαν να κοπούν, το σπαθί να πέσει πάνω του και να τον οδηγήσει σε έναν ακαριαίο θάνατο.

Έντρομος έτρεξε στον Δίονυσο και τον ρώτησε για ποιο λόγο υπάρχει αυτό σπαθί ακριβώς πάνω από το κεφάλι του.

Και η απάντηση που έλαβε τον ξάφνιασε ιδιαίτερα: Το σπαθί το τοποθέτησε ο ίδιος ως μία υπενθύμιση του τι μπορεί να συμβεί εάν σταματούσε να λαμβάνει τις σωστές αποφάσεις για τον λαό που διοικεί.

Spoiler alert: Ο θάνατος.

Η Δαμόκλειος σπάθη εξυπηρετεί ως μία μεταφορά η οποία μας υπενθυμίζει τη μόνιμη απειλή μίας ενδεχόμενης επικείμενης καταστροφής που καραδοκεί. 

Φοίνικας & Robustness

Αν και είμαι σίγουρος πως το γνωρίζεις ήδη, ο Φοίνικας αποτελεί το κλασικό μυθολογικό πουλί το οποίο έγινε γνωστό διότι αναγεννάται από τις στάχτες του.

Συγκεκριμένα, όταν φτάσει σε μία ηλικία και θελήσει να ανανεωθεί, τότε αυτό-αναφλέγεται και αναγεννάται ξανά.

Αυτή η μοναδική ικανότητα του, το καθιστά άτρωτο και πρακτικά, αθάνατο.

Δεν θα βρεις πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθεκτικότητας και robustness στην μυθολογία από αυτό του Φοίνικα. Η πίεση, η μεταβλητότητα και οι αλλαγές δεν τον επηρεάζουν καθόλου: Ό,τι και να πάθει, θα ξαναγεννηθεί καινούριο.

Λερναία Ύδρα & Antifragility

Για το τέλος άφησα την Λερναία Ύδρα: ένα μυθολογικό πλάσμα το οποίο έγινε γνωστό γιατί νικήθηκε από τον Ηρακλή σε έναν από τους 12 άθλους του. 

Παρά το ότι ο Φοίνικας και η Ύδρα μοιράζονται το κοινό χαρακτηριστικό της αθανασίας, αυτή φαίνεται να το πήγε ένα βήμα πιο μετά.

Σύμφωνα με τον μύθο, το τέρας είχε 9 κεφάλια – κάθε φορά που της έκοβες το ένα, το μόνο που κατάφερνες είναι να την εξαναγκάσεις να δημιουργήσει άλλα δύο.

Με λίγα λόγια, κάθε φορά που κατάφερνες ένα χτύπημα, όχι μόνο δεν την έκανες πιο αδύναμη αλλά την έδινες την ευκαιρία να επιστρέψει πίσω ακόμα πιο δυνατή!

Ένα παράδειγμα το οποίο εξηγεί άψογα την έννοια της αντιευθραυστότητας και του anti-fragility. 

Γιατί η έννοια του Anti-fragility είναι τόσο σημαντική;

Ο Nassim (με τη γλύκα που τον χαρακτηρίζει #not) αναφέρει πως οποιοδήποτε σύστημα αποτύχει να μετατρέψει την μεταβλητότητα, τα προβλήματα και τις πιέσεις που δέχεται στο “καύσιμο” το οποίο θα το οδηγήσει στην ανάπτυξη, είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Είτε άμεσα, είτε στο μέλλον.

Θέλεις ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα;

✈️ Νομίζω πως δεν θα βρεις καλύτερο από αυτό των αερομεταφορών!

Κάθε αεροπορικό ατύχημα που συνέβη στο παρελθόν συντέλεσε στο γίνει πιο ασφαλής η επόμενη πτήση, άρα και η βιομηχανία της αεροπορίας στο σύνολο.

Η πτώση ενός αεροπλάνου, δεν ρίχνει τα υπόλοιπα. Κάνει το ακριβώς αντίθετο, τα μετατρέπει σε ακόμα πιο δυνατά!

Κάνε την αντιπαραβολή με έναν εξαιρετικά εύθραυστο τομέα, τον τραπεζικό: Κάθε φορά που πτωχεύει μία τράπεζα, οι πιθανότητες να πτωχεύσουν και οι διπλανές της αυξάνονται.

Αν το antifragility είχε το δικό του γνωμικό, τότε αυτό θα ήταν σίγουρα το: “Ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό!“

Ή μάλλον, τώρα που το σκέφτομαι, θα ήταν λίγο διαφορετικό: “Ό,τι σκοτώνει εμένα, κάνει εσένα πιο δυνατό“.

Τι εννοώ;

🍽️ Φέρε στο μυαλό σου την βιομηχανία της εστίασης:

Εάν με κάποιο μαγικό τρόπο μπορούσαμε να κρατήσουμε σε λειτουργία όλα τα εστιατόρια που έχουν ανοίξει ποτέ, τι θα συνέβαινε;

Το φαγητό θα ήταν χάλια!

Εξάλλου, ποιο θα ήταν το κίνητρο για τον εστιάτορα να καινοτομήσει, να προσέξει την υγιεινή του ή τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τους πελάτες του εάν γνώριζε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να κλείσει;

Βγάζεις το ρίσκο από την εξίσωση, βγάζεις και το κίνητρο.

Παραφράζοντας: Η ποιότητα της εστίασης, σήμερα, οφείλεται στην ευθραυστότητα που χαρακτηρίζει κάθε μεμονωμένο εστιατόριο.

Και για να το πάμε ένα βήμα πιο πέρα, ας αναφέρουμε την παθογένεια της διάσωση των τραπεζών ή μεγάλων εταιρειών οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως “too big to fail”.

Όταν μία επιχείρηση γνωρίζει ότι θα διασωθεί σε περίπτωση που “πέσει έξω” τότε, πρακτικά, ο παράγοντας ρίσκο εξαλείφεται εντελώς από την εξίσωση λειτουργίας της.

Εάν ο επιχειρηματίας αντιληφθεί ότι μπορεί να καρπωθεί όλο το κέρδος χωρίς να αναλάβει (άμεσο) κίνδυνο, τι θα κάνει;

1. Θα ρίξει την ποιότητα των υπηρεσιών του
2. Θα αυξάνει συνεχώς το ρίσκο, με σκοπό να αυξήσει το κέρδος του

Και είναι λογικό: Η κατάσταση ως έχει του δίνει απεριόριστες δυνατότητες ανόδου (upside potential) και μηδενικό κίνδυνο κατάρρευσης (downside potential).

Ο Nasim αναπτύσει περισσότερο αυτό το concept στο βιβλίο του “Skin in the Game”.

Ο Nassim μας λέει πως στη σύγχρονη κοινωνία, υπάρχει μία βαθιά πεποίθηση ότι όλα θα γίνουν καλύτερα εάν καταφέρουμε να εξαλείψουμε πλήρως την αβεβαιότητα.

Στην προσπάθεια μας να αφαιρέσουμε όλους τους στρεσογόνους παράγοντες από ένα σύστημα, το αποδυναμώνουμε και, στη συνέχεια, το καθιστούμε όλο και πιο ευάλωτο στο ρίσκο.

Με λίγα λόγια, εξαλείφοντας συνεχώς μικρούς κινδύνους από εδώ και από εκεί (δηλαδή την μεταβλητότητα), δημιουργούμε την ψευδαίσθηση της σταθερότητας, συσσωρεύουμε την πίεση και δημιουργούμε τα θεμέλια για έναν πολύ μεγαλύτερο (black swan event).

Ο Nasim αναπτύσει περισσότερο αυτό το concept στο βιβλίο του “Black Swan”.

💪 Εάν, υπό τον φόβο του τραυματισμού, αφήνεις τους μυς σου χωρίς πίεση πετυχαίνεις το ακριβώς αντίθετο. Τους δίνεις το ελεύθερο να ατροφήσουν πλήρως.

🦠 Εάν προσπαθείς να προστατέψεις το παιδί σου από τα βακτήρια, απομονώνοντας το σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, το μόνο που καταφέρνεις είναι να αποδυναμώσεις το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Το αποτέλεσμα; Μόλις βρεθεί στον έξω κόσμο, αρρωσταίνει απευθείας.

Οι οικονομικοί κύκλοι, δηλαδή τα πάνω και τα κάτω της οικονομίας, είναι κάτι το φυσιολογικό.

Εάν προσπαθούμε συνεχώς να τους “λειάνουμε” ή να τους βγάλουμε εντελώς από το παιχνίδι, δημιουργούμε το ιδανικό περιβάλλον για λιγότερες σε συχνότητα αλλά μεγαλύτερες σε ένταση οικονομικές κρίσεις.

Η κουλτούρα, τα πολιτικά συστήματα, οι ιδέες… Όλα αυτά αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα antifragile συστημάτων τα οποία γίνονται δυνατότερα μέσω της πίεσης, της αβεβαιότητας και της μεταβλητότητας που εκτίθενται μέσα στα χρόνια.

Και όλη αυτή η συζήτηση δεν γίνεται για να υποστηρίξει κάποια ρητορική αλόγιστης ανάληψης ρίσκου.

Νομίζω πως το point που θέλει να πετύχει ο Nasim είναι πως είναι αδύνατον να μπορέσουμε να κατανοήσουμε πολύπλοκα συστήματα όπως το πολιτικό, το οικονομικό, αυτό του ανθρώπινου σώματος ή ακόμα και του χρηματιστηρίου.

Υποστηρίζει ότι ο Διαφωτισμός οδήγησε τον άνθρωπο στο να πιστεύει ότι είναι πολύ πιο ορθολογικός απ’όσο είναι και στην πραγματικότητα με αποτέλεσμα να θέλει να επεμβαίνει σε όλα, κάνοντας micro-management, προσπαθώντας να μειώσει το ρίσκο παντού.

Το αποτέλεσμα;

Να κάνει περισσότερο κακό απ’ότι καλό!

Επίλογος

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αντικείμενα και συστήματα εντάσσονται σε μία από τις 3 κατηγορίες:

1. Εύθραυστα → Χάνουν λόγω μεταβλητότητας και πίεσης
2. Ανθεκτικά → Δεν επηρεάζονται από τη μεταβλητότητα και την πίεση
3. Αντί-εύθραυστα → Κερδίζουν λόγω μεταβλητότητας και πίεσης

Σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, είναι οι δύσκολες καταστάσεις και οι αποτυχίες που αντιμετωπίζουμε που συμβάλουν πολύ περισσότερο στην ανάπτυξη μας.

Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, μας συμφέρει να μάθουμε να συνυπάρχουμε μαζί τους και να προσπαθούμε να τις εκμεταλλευτούμε υπέρ μας όταν συμβαίνουν.

Προσπαθώντας να βγάλουμε πλήρως την αβεβαιότητα εκτός, δημιουργούμε την ψευδαίσθηση της σταθερότητας με αποτέλεσμα να συσσωρεύουμε κρυφά τον κίνδυνο και όταν αυτός εμφανιστεί, όλο το σύστημα γίνεται πιο αδύναμο.

Με λίγα λόγια, δεν θέλουμε να υποφέρουμε από την αβεβαιότητα. Είναι προς το συμφέρον μας να την χρησιμοποιήσουμε ώστε να γίνουμε δυνατότεροι.

Εξάλλου, ο Καζαντζάκης ή ο Ελύτης ήταν που έγραψε τον στοίχο “Τα διαμάντια φτιάχνονται στην πίεση“;

Ώπα, γράψε λάθος, ο Light ήταν…

Διάβασε τα βιβλία:

Εάν θέλεις να εμβαθύνεις στο θέμα τότε ρίξε μια μάτια στο βιβλίο του Nassim “Antifragile: Things That Gain from Disorder” στο οποία διερευνά τις επιπτώσεις την αβεβαιότητας σε όλους τους τομείς της ζωής μας συμπεριλαμβανομένου της επιστήμης, της τέχνης, της οικονομίας, της εκπαίδευσης αλλά και της πολιτικής.

Εάν θέλεις να διαβάσεις τα βιβλία τότε ξεκίνησε με αυτή τη σειρά:

1. The Black Swan
2. Fooled by Randomness
3. Antifragile
4. Skin in the Game
5. The bed of Procrustes

Βρες τα →

Από την άλλη, μπορείς να βρεις εκτενέστερες περιλήψες στο Blinkist.

Τι είναι το Blinkist;

Το Blinkist αποτελεί μια πλατφόρμα η οποία σου επιτρέπει να κατανοήσεις το νόημα και τις βασικές πληροφορίες από τα πιο δημοφιλή μη-λογοτεχνικά βιβλία του κόσμου σε 15 λεπτά.
Με λίγα λόγια, παίρνουν έναν βιβλίο, το διαβάζουν και δημιουργούν μια περίληψη με τα πιο σημαντικά σημεία του και σου την παρουσιάζουν σε ηχητική ή γραπτή μορφή. Εάν είσαι τύπος που βαριέται ή δυσκολεύεται να διαβάσει αλλά θέλεις να μάθεις τι πραγματεύεται το κάθε βιβλίο, θα σου λύσει τα χέρια.

Προτείνω να ρίξεις μια ματιά στην υπηρεσία και να το κάνεις μέσω του παρακάτω Link καθώς θα κερδίσεις ένα δωρεάν trial για 30 ημέρες:

Πώς σου φάνηκε αυτή η ιδέα; Το είχες σκεφτεί ποτέ;

Γράψε μου στα σχόλια!

Μέχρι το επόμενο άρθρο, τα λέμε!

Sterg

🧠 Περισσότερα Νοητικά Μοντέλα Σκέψης:

→ Κόστος Ευκαιρίας
→ Η Αρχή του Παρέτο
→ Ανατοκιζόμενο Επιτόκιο
→ Νόμος Προσφοράς & Ζήτησης
→ Τι είναι τα Mental Models;

Για να μην χάσεις κανένα νέο, κάνε εγγραφή στο δωρεάν Newsletter: